De politie misbruikt automatische nummerplaatherkenning als een illegaal nationaal volgsysteem. Door gegevens van alle gefotografeerde passerende automobilisten te bewaren, hebben de politiekorpsen Rotterdam-Rijnmond en IJsselland ‘willens en wetens de wet overtreden’.

•‘Gescande kentekens meteen wissen’
•Politie wil scannen kentekens uitbreiden
•Camera op IJsselbrug werd hun fataal

Dat stelt het College Bescherming Persoonsgegevens (CBP). Het CBP deed onderzoek bij beide korpsen na ‘forse signalen’ dat die de wet overtraden, aldus Jannette Beuving, een van de drie collegeleden. Alleen al in Rotterdam zijn 58 vaste camera’s in bedrijf, plus nog mobiele camera’s. Die registreren jaarlijks zo’n 58 miljoen kentekens, die 120 dagen worden bewaard. In de regio IJsseland is dat tien dagen. Hoe de situatie bij andere korpsen is, weet het college niet.

Voorwaarden
De politie mag automatische kentekenherkenning volgens de wet onder voorwaarden toepassen. Alleen kentekens die in een automatische vergelijking een ‘match’ vertonen met een kenteken in het politiebestand, mogen worden bewaard. Zo’n match treedt op als iemand verdacht is van een misdrijf of bijvoorbeeld boetes heeft open staan. De andere kentekens moeten direct worden vernietigd. Dat gebeurt bij de betreffende korpsen niet, zo blijkt uit het onderzoek.

‘Dat leidt ertoe dat iedere automobilist als potentiële verdachte wordt beschouwd’, aldus Beuving. ‘Grote groepen burgers komen zo in politiebestanden terecht, terwijl ze niets op hun kerfstok hebben. Als alle korpsen dat zouden doen, krijg je een nationaal volgsysteem, waarbij alle burgers in politiebestanden zijn opgenomen.’ Van het argument dat het systeem bruikbare informatie kan opleveren tegen criminelen, is niet onder de indruk. ‘Denk je eens in wat je allemaal kunt voorkomen als de staat bij ons thuis camera’s ophangt. Toch voelt iedereen onmiddellijk dat dit te ver gaat.’

Kwalijk
Niet alleen is het huidige gebruik van ANPR tegen de wet, Beuving kwalificeert de gang van zaken ook als ‘erg’ en ‘kwalijk’. Die bezwaren zijn niet door ideologische overwegingen ingegeven, benadrukt Beuving, maar uit juridische: Het betekent een inbreuk op burgerrechten en privacyregels.

De korpsen erkennen volgens het CBP dat ze de zogenoemde ‘no-hits’ bewaren en dat dit volgens de wet niet mag. ‘De politie weet heel goed wat wel en niet kan’, aldus Beuving. ‘De korpsen moeten als de wiedeweerga stoppen met het bewaren van no-hits.’

In Nederland werken 23 van de 26 politiekorpsen met het systeem van automatische kentekenherkenning, ANPR. Het CBP roept de ministeries van justitie en binnenlandse zaken op een einde te maken aan de ongeoorloofde praktijken. Ook dreigt het college de twee onderzochte korpsen met een boete voor iedere dag dat ze doorgaan.

Richtsnoeren
Het CBP heeft vorig jaar richtsnoeren gepubliceerd over de toepassing van automatische kentekenherkenning door middel van cameras.

De rechtbank in Zwolle accepteerde afgelopen zomer de gegevens van de cameras bij de IJsselbrug als rechtmatig verkregen bewijsmateriaal in een zaak met een serie autodiefstallen. De rechter zag geen strijdigheid met de richtlijnen van het CBP.


Bekijk hier de richtlijnen van het CPB over de kentekenherkenning