Stadsranden slibben dicht, files breiden zich uit van hoofd- naar onderliggend wegennet. Steeds meer mensen krijgen te kampen met geluidsoverlast en luchtverontreiniging. Deze kwade gevolgen voorzien gemeenten en provincies van de huns inziens eenzijdige aandacht die het rijk geeft aan snellere verkeersafwikkeling (extra spitsstroken) op het autosnelwegnet.


'Overschiese' situaties (bij het Rotterdams Kleinpolderplein) waar al een forse leefbaarheidsproblematiek heerst, kunnen zich elders gaan manifesteren, voorspelt de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG). Het onderliggend wegennet wordt over het hoofd gezien, zegt deze organisatie in een brief aan de Tweede Kamer. Ook de provincies, verenigd in het Interproviciaal Overleg (IPO), missen een integrale, netwerkgerichte aanpak van de bereikbaarheidsproblemen.


De waarschuwingen zijn grotendeels gericht aan het toekomstig kabinet en de nieuwe minister van Verkeer en Waterstaat. Die zal volgens gemeenten/provincies uit een ander vaatje moeten tappen dan de afgelopen maanden gebeurde. De decentrale overheden voelden zich op veel fronten ouderwets als 'lagere' overheid bejegend.


Kater


Een kater hebben provincies en gemeenten van hun inspanningen voor 'Duurzaam Veilig'. Het was eind vorig en begin dit jaar voor het eerst dat zij de nationale NVVP-doelstellingen (het aantal verkeersdoden en ziekenhuisgewonden in 2010 terug naar 750 respectievelijk 14.000 gewonden) vertaalden in regionale inspanningen. Boter bij de vis kwam er echter allerminst, zodat de prognose voor 2010 nu op z'n best 950 respectievelijk 17.500 is. Een zeer slechte zaak, vindt de VNG. Met het zware accent op ándere veiligheid (sociale veiligheid, criminaliteit) is 50 miljoen euro per jaar weggevallen, rekent IPO-programmaleider J. Ploeger voor. 'Maar de druppel die de emmer deed overlopen is de bezuiniging op het openbaar vervoer. Ik heb al gedeputeerden horen zeggen dat ze, als het op deze manier moet, liever de ov-taken aan het rijk teruggeven.'

Ook de VNG ziet het bergafwaarts gaan met het openbaar vervoer. Het kabinetsvoornemen om nieuwe woonlocaties bijtijds met stads- en streekvervoer te ontsluiten, wordt niet gehaald. Collectieve vraagafhankelijke vervoerssystemen kunnen dat allemaal niet opvangen.


Of er op het vlak van infrastructuur, openbaar vervoer en duurzaam veilig nog wat recht gebreid kan worden, moet blijken in de onderhandelingen van Verkeer en Waterstaat met gemeenten/provincies over het nieuwe Nationaal Verkeers- en Vervoersplan (NVVP). Die gesprekken gaan onder meer over een nieuwe opzet van de gebundelde doeluitkering (GDU+). Eerst wilde minister De Boer deze GDU+ al in 2003 invoeren. Daaraan bewaren gemeenten/provincies bittere herinneringen. Mede-overheden zouden met de GDU-nieuwe-stijl namelijk voortaan voor alle infraprojecten tot 225 miljoen euro zelf moeten opdraaien en geen cent rijksgeld meer ontvangen. Dit werd afgekocht met een eenmalige overheveling van 335 miljoen euro aan provincies en kaderwetgebieden die dat op hun beurt verder zouden mogen verdelen. 'Hier wordt iets over de schutting gegooid zonder dat daarbij de benodigde middelen worden verschaft', hekelde de VNG die de vereiste afkoopsom op minstens anderhalf miljard taxeert. De jammerklacht van gemeenten/provincies is nu door de Kamer gehonoreerd. Zolang er geen zicht is op extra budget staat de GDU+ op sterk water. De mede-overheden koersen nu op een betere en bredere regeling voor 2004. De GDU+ moet een solider juridisch en evenwichtiger bouwwerk worden voor verdeling van geld voor niet alleen infra, maar ook voor ov-exploitatie en voor 'Duurzaam Veilig'.