Vaak is er onvoldoende bewijs tegen verdachten die direct een straf krijgen van het Openbaar Ministerie in plaats van een straf van een rechter. In 8 procent van de gevallen is dat het geval, blijkt uit een onderzoek van de Hoge Raad.

Een andere conclusie is dat in meer dan 16.000 zaken automatisch een straf is gegeven zonder dat werd beoordeeld of er sprake was van voldoende bewijs. Het gaat dan om overtredingen, bijvoorbeeld in het verkeer, waaraan automatisch een boete wordt gekoppeld. Dat mag niet, concludeert de Hoge Raad. Het OM mag alleen een strafbeschikking met een verdachte sluiten als er voldoende bewijs is dat de verdachte schuldig is.

Procureur-generaal Jan Watse Fokkens concludeert in het onderzoeksrapport (*) dat de conclusie 'een ernstig te nemen indicatie is dat de grondigheid en de zorgvuldigheid waarmee het vaststellen van de schuld moet gebeuren' bij strafbeschikkingen 'in de praktijk te wensen overlaat'.

Verbetering is nodig
Verder stelt Fokkens vast dat de ambtenaren van het OM die bij de verwerking van automatische straffen betrokken zijn, de bevoegdheid missen om strafbeschikkingen uit te vaardigen. Ook op andere punten zijn onvolkomenheden in de naleving van de regels. De wettelijke waarborgen voor het vaststellen van schuld worden onvoldoende in acht genomen. Zo vindt de beoordeling 'niet zelden plaats op basis van niet ondertekende processen-verbaal of op basis van door de politie mondeling verstrekte informatie'.

Het OM erkent dat er op een aantal punten verbetering nodig is. De leiding gaat met de aanbevelingen van het rapport aan de slag. 'Daar waar nodig zal het OM in overleg gaan met de politie en de minister van Veiligheid en Justitie (Ivo Opstelten, red.) om gezamenlijk maatregelen te nemen.'

Sinds 2008 is de Wet OM-afdoening in werking. Toen heeft het OM de bevoegdheid gekregen om zonder rechter een sanctie op te leggen bij een misdrijf waarop maximaal zes jaar gevangenisstraf staat en bij overtredingen. Als de verdachte het niet eens is met zijn beschikking, buigt de rechter zich alsnog over de zaak. De strafbeschikking is een belangrijk onderdeel van de OM-praktijk geworden.

(*) Rapport PG: strafbeschikkingen moeten beter

​De wijze waarop het openbaar ministerie strafbeschikkingen uitvaardigt, schiet op een aantal punten tekort. Dat concludeert procureur-generaal bij de Hoge Raad, J.W. Fokkens in een rapport dat gisteren aan de minister van Veiligheid en Justitie is aangeboden. Het rapport bevat de resultaten van een onderzoek dat de procureur-generaal heeft laten instellen naar de vraag of de wettelijke regeling van de strafbeschikking in de praktijk voldoende wordt nageleefd.

Het openbaar ministerie mag alleen een strafbeschikking uitvaardigen als er voldoende bewijs is dat de verdachte schuldig is. Het onderzoek levert geen aanwijzing op dat er in de zaken die door het openbaar ministerie op de normale wijze op het arrondissementsparket worden beoordeeld vaak zonder voldoende bewijs een strafbeschikking wordt opgelegd. Dat is anders met betrekking tot de zaken die via het betrekkelijk nieuwe ZSM-traject (Zo Spoedig Mogelijk) worden afgedaan. Hetzelfde geldt voor de zaken die centraal door de CVOM (Centrale Verwerkingseenheid Openbaar Ministerie) worden afgehandeld. In beide zaakstromen ligt het percentage zaken waarin het bewijs als onvoldoende is beoordeeld, in de onderzochte zaken op 8 %. Dat resultaat vormt, aldus de procureur-generaal, een ernstig te nemen indicatie dat de grondigheid en de zorgvuldigheid waarmee de schuldvaststelling moet plaatsvinden bij CVOM-zaken en ZSM-zaken in de praktijk te wensen over laat.

Bewijs
Daarnaast constateert de procureur-generaal dat de bij de CVOM werkzame ambtenaren de bevoegdheid missen om strafbeschikkingen uit te vaardigen. Het is de vraag of de wetswijziging die in dit probleem beoogt te voorzien, daarvoor een afdoende oplossing biedt. Ook stelt hij dat in een groot aantal zaken (meer dan 16.000) een strafbeschikking wordt uitgevaardigd zonder dat wordt beoordeeld of er sprake is van voldoende bewijs. Het gaat daarbij om zogenaamde feitgecodeerde zaken, dat zijn misdrijven en overtredingen waarvoor het openbaar ministerie een vast boetetarief heeft vastgesteld. In deze zaken maakt het CJIB (het Centraal Justitieel Incasso Bureau) ‘automatisch’ een strafbeschikking aan. Die gang van zaken is in strijd met de grondgedachte van de wet.

Waarborgen
Ook op andere punten wijzen de onderzoeksresultaten op onvolkomenheden in de naleving van de regelgeving. De wettelijke waarborgen waarmee de wetgever de schuldvaststelling heeft omringd, worden onvoldoende in acht genomen. Zo vindt de beoordeling niet zelden plaats op basis van niet ondertekende processen-verbaal of op basis van door de politie mondeling verstrekte informatie. Bij de ZSM-afdoening is dit zelfs in meer dan de helft van het aantal onderzochte zaken het geval. Ook blijkt uit een betrekkelijk groot aantal van de onderzochte zaken niet dat de identiteit van de verdachte door de politie op de voorgeschreven wijze is vastgesteld. Andere tekortkomingen die de procureur-generaal signaleert betreffen onder meer de plicht jeugdige verdachten vooraf te horen en de inhoud van de strafbeschikking: die bevat meestal niet de door de wet voorgeschreven dagtekening en zelden de correcte kwalificatie van het feit. Kritisch is de procureur-generaal verder over het feit dat de strafbeschikking doorgaans anoniem wordt opgelegd. De strafbeschikking bevat meestal niet de naam van de functionaris die de beslissing heeft genomen en is ook niet door die functionaris ondertekend.

Toezichthoudende bevoegdheid PG
De procureur-generaal bij de Hoge Raad heeft op grond van art. 122 Wet RO een toezichthoudende bevoegdheid met betrekking tot het openbaar ministerie. Hij kan, zo bepaalt dat artikel, de minister in kennis stellen van het feit dat het openbaar ministerie naar zijn oordeel de wettelijke voorschriften niet naar behoren handhaaft of uitvoert. In overleg met het openbaar ministerie heeft de procureur-generaal besloten aan deze toezichthoudende bevoegdheid meer inhoud te gaan geven. Dit rapport is daarvan het eerste resultaat. Het onderzoek dat daaraan ten grondslag ligt, is onder verantwoordelijkheid van de procureur-generaal verricht door mr. G. Knigge en mr. drs C.H. de Jonge van Ellemeet, resp. advocaat-generaal en gerechtsauditeur bij de Hoge Raad.

Zie hier een link naar het rapport(PDF).

Link naar bron