ISA is rijp voor de markt. Dat concluderen Zweedse onderzoekers na een uitgebreide evaluatie van experimenten met intelligente snelheidsbeheersing in vijfduizend auto's. De techniek, met geluids- of lichtsignalen of een 'weerstands'-gaspedaal waarschuwen voor dreigende snelheidsoverschrijding, is inmiddels beproefd. Het draagvlak is verrassend hoog en de veiligheid vaart er wel bij.

In het noordelijke Umeå werd ISA onder zeer uiteenlopende en soms barre weersomstandigheden het uitgebreidst getest. Hier reden vierduizend van de vijfduizend proefauto's, overeenkomend met tien procent van de totale autobezit in die stad. De wagens hadden een digitale kaart met daarin per weg de geldende snelheidslimiet. Automobilisten die over de schreef gingen, kregen een waarschuwingssignaal te horen.

Varianten in de steden Börlange, Lidköping en Lund, waren: bakens langs de kant van de weg die de auto's 'aanstuurden', lichtsignalen of het 'weerstands'-gaspedaal dat zich boven het geldend maximum alleen nog met grote kracht laat induwen. In geen geval was sprake van echte interventie zoals bij het Tilburgse ISA-experiment, waarbij een overschreden snelheid automatisch werd aangepast.

De Zweedse automobilisten toonden zich gevoelig voor de waarschuwingen. Op Zweedse 70 km-wegen halveerde het aantal overtredingen. Eén op de vijf ongevallen binnen de bebouwde kom zou er mee vermeden kunnen worden. De naleving van het 30 km-maximum bij scholen steeg onder ISA-auto's van 20 naar 80 procent. Letsels binnen de bebouwde kom zouden met 20 tot 25 procent teruglopen. De installatiekosten per voertuig kunnen beperkt blijven tot 550 euro. Met het veiligheidseffect zou ISA zichzelf in anderhalf jaar terugbetalen.

In de vier proefsteden liep de gemiddelde snelheid van de auto's met drie à vier km per uur terug, zonder dat de reistijd voor de deelnemers opliep. De onderzoekers schrijven dit toe aan een betere verdeling van de voertuigen over de weg. Deelnemers ontwikkelden een eigen rijstijl: snel optrekken maar het maximum, bijvoorbeeld 30 km per uur, om er vervolgens een sport van te maken daar zo dicht tegenaan te blijven hangen. Met een gelijkmatiger snelheidspatroon maten de onderzoekers een brandstofbesparing van twee procent en een vermindering van stikstofoxiden met acht procent.

Een geluidssignaal verkozen de meeste automobilisten boven het 'weerstands'-gaspedaal. Alleen buschauffeurs voelen zich ermee in verlegenheid gebracht en kregen op hun wens een ander waarschuwingssysteem. Aan het eind van de proef kostte het in sommige gevallen moeite de ISA-kit terug te krijgen, want de gebruikers waren er erg op gesteld geraakt. Van alle ISA-rijders (totaal 70 000 personen) was 45 à 65 procent vóór verplichte invoering van het waarschuwingssysteem binnen de bebouwde kom. Twee op de vijf vond dat het systeem zelfs voor het hele wegennet zou moeten gelden.



Uitbreiding

Aan de Zweedse proeven is tot nu toe acht miljoen euro besteed, waarvan een kwart aan breedvoerige evaluatie. Vägverket, het Zweedse veiligheidsinstituut dat de proeven coördineerde, bepleit nu landelijke ISA-invoering in 2008-2010. Tegelijk maakt het instituut zich hard voor verder Europees onderzoek en de ontwikkeling van standaards.

Voorafgaand aan een verplichting kunnen fleet-owners met belastingvoordeel en korting op verzekeringspremies over de streep worden getrokken. Lokale overheden, in Zweden traditioneel sterk, kunnen een grote stimulerende rol spelen. Via contracten voor schoolvervoer maar ook voor ouderen en gehandicapten kunnen zij ISA bevorderen.

Gemeenten zien veel heil in ISA. Niet alleen vanwege de veiligheid, maar ook omdat zij er een goed alternatief in zien voor impopulaire snelheidsremmers als drempels. Niet onbelangrijk is dat ook de eigen Zweedse auto-industrie achter ISA staat en de nek wil uitsteken voor Europese invoering.